Shekulli nje gruaje. Il secolo di una donna

SHEKULLI NJE GRUAJE

Musine Kokalari

rikthehet në Universitetin “La Sapienza”,

ku ajo studioi në kohën e Luftës së Dytë Botërore,

rikthehet si libër dhe si shpirt…

Kjo ardhje për së dyti e saj këtu,

është një metaforë dhe një sfidë,

aq sa e dhimbëshme, po aq dhe e bukur.

Përgëzime nga larg dhe afër për këtë veprimtari kuptimplote

dhe kjo është më shumë nga ajo që mund të thosha unë.

Takimet me Musinenë janë të shumëllojshëm,

dhe në mungesë,

të dobishëm gjithmonë.

Janë dhe dhimbje dhe pendim,

kujtesë dhe qortim, lotë dhe krenari,

janë takime dashurie edhe pas vdekjes.

Ajo është jo vetëm gruaja e parë shkrimtare moderne shqiptare,

por dhe disidentja e parë grua në perandorinë komuniste,

 që guxoi të themelonte një parti opozitare

kundër frikës dhe dhunës.

E bugosën, ia thyen penën dhe kohën e saj,

por jo karakterin dhe qendresën…

Ia ndaluan Veprën,

ia vranë atë që do të shkruante,

por jo porositë e saj, që tani janë frymë…

Është shekulli i Musine Kokalarit.

Në vitin kur lindi ajo, ndodhi revolucioni bolshevik në Rusi

dhe dishepujt-demonë në Shqipëri, bashkatdhetarët fitimtarë të saj,

persekutuan Atdheun bashkë me Musinenë,

Duroi e gjallë, por jo e vdekur,

U ngrit Ajo nga ferri në Qiell si një yll i trishtuar,

kur Muri i Berlinit ndante jetën,

mendimet dhe bisedat…

Në fëmininë time ishte si nëna ime Musineja,

që s’e lanë të bëhej nënë,

kur u rrita, më dënua dhe u bëra bashkëvuajtësi i saj.

U dashuruam me fytyrën e saj, tani ajo është bija e popullit,

Muza tronditëse shqiptare.

Botimi i librit për vitet Romane të Musinesë

në gjuhën italiane, në të cilën ajo i shkroi,

për mua është një ngjarje dhe një hakmarrje artistike

dhe antropolugut Mauro Geraci i shpreh mirënjohjen time si shqiptar

për punën plot vullnet e pasion ndaj Musinë tonë

dhe që më dha mundësinë të bëj parathënien e këtij libri

si rrëfim para një ikone.

Tani ajo është njëra nga ikonat,

se ne i kemi ca gra të famshme, shenjtoren Nënë Tereza,

 ndërsa në thellësi të kohërave, mbretëreshën ilire, Teuta.

Musineja – ca shenjtore dhe ca mbretëreshë në errësirë dhe heshtje.

që foli kur nuk e dinim,

që dëgjohet dhe kur s’është…

E pranishme si drita

dhe përtej shekullit të saj,

Washington, fillim dimri 2017

IL SECOLO DI UNA DONNA 

Musine Kokalari

ritorna nell’Università della Sapienza,

dove aveva studiato ai tempi della Seconda Guerra Mondiale,

e torna così libera, come uno spirito…

Lei torna qui per la seconda volta,

come una metafora e come una sfida,

tanto dolorosa quanto sublime.

Grandissime felicitazioni da lontano e vicino per questa giornata significativa

più di qualsiasi altra parola possa io adesso qui dirvi.

Le iniziative per Musine sono numerose e,

in sua mancanza,

ciascuna è a suo modo utile.

Sono anche dolore e pentimento,

memoria e rimprovero, lacrime e orgoglio,

sono incontri d’amore e di morte.

Lei non è soltanto la prima donna scrittrice albanese moderna,

ma anche la prima donna che fu dissidente durante il regime comunista,

che osò fondare un partito d’opposizione

contro la paura e la violenza.

Fu carcerata, spezzarono la sua penna e il suo tempo,

ma non il suo carattere e il suo sentimento…

Carcerarono la sua Opera,

uccisero ciò che lei avrebbe scritto,

ma non i suoi messaggi che adesso vivono ancora di più nello spirito…

È il secolo di Musine Kokalari.

Nell’anno in cui venne al mondo, in Russia scoppiava la rivoluzione bolscevica

e in Albania i discepoli-demoni, compatrioti della loro vittoria,

perseguitarono la Patria assieme a Musine,

la sopportarono da viva ma non da morta.

Lei risorse dall’inferno del Cielo come una triste stella,

quando il Muro di Berlino spezzava la vita,

i pensieri, i discorsi…

Nella mia infanzia Musine fu mia madre,

e non le permisero d’essere madre,

quando poi crebbi e fui condannato lei divenne la mia compagna.

Abbiamo amato il suo volto, adesso lei è figlia del popolo,

la sconvolgente Musa albanese.

La pubblicazione del libro degli anni romani di Musine

nella stessa lingua italiana in cui lei lo scrisse,

per me è un avvenimento e una vendetta artistica

e l’antropologo Mauro Geraci, al quale esprimo la mia gratitudine come albanese,

per il suo lavoro pieno di volontà e passione per la nostra Musine,

mi ha dato la gioia di trovarmi davanti a questo libro
come se fossi in confessione, davanti un’icona.

Adesso lei è una tra le icone

delle grandi donne che noi abbiamo, Santa Madre Teresa,

o, nei tempi più profondi, Teuta, regina degli Illiri.

Musine tra i santi e le regine, nell’oscurità e nel silenzio,

parla anche quando non lo sappiamo,

ascolta anche quando non c’è…

È presente come la luce

ben oltre il suo secolo.

Washington, inizio inverno 2017